Kalcyfikacyjne zapalenie gruczołu krokowego
Kalcyfikacyjne zapalenie gruczołu krokowego jest powikłaniem przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego, charakteryzującym się tworzeniem konkrementów w osłonkach lub przewodach wyprowadzających gruczołu. Kalcyfikacyjnemu zapaleniu prostaty towarzyszy zwiększona częstotliwość oddawania moczu, tępy ból w podbrzuszu i kroczu, zaburzenia erekcji, krew w płynie nasiennym, prostatorea.
Kalcyfikacyjne zapalenie gruczołu krokowego można rozpoznać na podstawie badania palpacyjnego, USG gruczołu krokowego, urografii, badań laboratoryjnych. Leczenie zachowawcze kalcyfikacyjnego zapalenia gruczołu krokowego prowadzi się za pomocą leków, fitoterapii, fizjoterapii; jeśli te środki są nieskuteczne, wskazane jest zniszczenie kamieni laserem o niskiej intensywności lub usunięcie chirurgiczne.
Informacje ogólne
Obliczeniowe zapalenie gruczołu krokowego jest formą przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego, któremu towarzyszy tworzenie się konkrementów (prostatolitów). Obliczeniowe zapalenie gruczołu krokowego jest najczęstszym powikłaniem długotrwałego procesu zapalnego w gruczole krokowym, którym muszą zajmować się specjaliści z dziedziny urologii i andrologii. W profilaktycznych badaniach ultrasonograficznych kamienie prostaty wykrywane są u 8,4% mężczyzn w różnym wieku.
Pierwszy szczyt wiekowy zachorowalności na kamicze zapalenie gruczołu krokowego występuje w wieku 30-39 lat i jest spowodowany wzrostem przypadków przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego wywołanego przez choroby weneryczne (chlamydia, trichomonia, rzeżączka, ureaplazmoza, mykoplazmoza itp.). U mężczyzn w wieku 40-59 lat kalcyfikacyjne zapalenie gruczołu krokowego rozwija się zwykle na tle gruczolaka prostaty, a u pacjentów po 60. roku życia wiąże się ze spadkiem funkcji seksualnych.
Przyczyny kalcyfilnego zapalenia gruczołu krokowego
W zależności od przyczyny powstawania, kamienie prostaty mogą być prawdziwe (pierwotne) lub fałszywe (wtórne). Kamienie pierwotne powstają początkowo bezpośrednio w akiniach i przewodach gruczołu, natomiast kamienie wtórne migrują do prostaty z górnych dróg moczowych (nerek, pęcherza moczowego lub cewki moczowej), gdy u pacjenta występuje kamica moczowa.
Rozwój kalcyfikacyjnego zapalenia gruczołu krokowego jest spowodowany zmianami zastoinowymi i zapalnymi w gruczole krokowym. Upośledzone opróżnianie gruczołów krokowych jest spowodowane BPH, nieregularną lub nieistniejącą aktywnością seksualną oraz siedzącym trybem życia. Na tym tle wystąpienie śluzowej infekcji dróg moczowych prowadzi do niedrożności przewodów prostaty i zmiany charakteru wydzieliny gruczołu krokowego. Z kolei kamienie prostaty sprzyjają także przewlekłym stanom zapalnym i zastojowi wydzieliny gruczołu krokowego.
Oprócz przekrwienia i stanu zapalnego, w rozwoju kamiczego zapalenia gruczołu krokowego istotną rolę odgrywa refluks moczowodowy – patologiczne odprowadzanie niewielkich ilości moczu z cewki moczowej do przewodów prostaty podczas oddawania moczu. Powoduje to, że sole zawarte w moczu krystalizują się, gęstnieją i ostatecznie stają się kamieniami. Refluks moczowodowo-płciowy może być spowodowany zwężeniem cewki moczowej, urazem układu moczowego, atonią gruczołu krokowego i cewki nasiennej, przezcewkową resekcją gruczołu krokowego itp.
Rdzeń morfologiczny konkrementów prostaty składa się z ciałek amyloidowych i złuszczonego nabłonka, które stopniowo “rosną” w solach fosforowo-wapniowych. Kamienie prostaty występują w torbielowato rozdętych acini (zrazikach) lub w przewodach patentowych. Prostatality mają żółtawy kolor, kulisty kształt, różną wielkość (średnio od 2,5 do 4 mm), mogą być samotne lub mnogie. W swoim składzie chemicznym konkrementy prostaty są identyczne jak kamienie pęcherza moczowego. W kalcyfikacyjnym zapaleniu gruczołu krokowego najczęściej występują kamienie szczawianowe, fosforanowe i moczanowe.
Objawy kamiczego zapalenia gruczołu krokowego
Objawy kliniczne kalcyfilnego zapalenia gruczołu krokowego przypominają na ogół przebieg przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego. Wiodącym w klinice kalcyfilnego zapalenia gruczołu krokowego jest zespół bólowy. Ból jest tępy, dokuczliwy, zlokalizowany w okolicy krocza, moszny, nad kością łonową, krzyżową lub ogonową.
Zaostrzenie ataków bólowych może być związane z defekacją, stosunkiem seksualnym, wysiłkiem fizycznym, długotrwałym siedzeniem na twardej powierzchni, długotrwałym chodzeniem lub jazdą po wybojach. Kalcyfikacyjnemu zapaleniu gruczołu krokowego towarzyszy częste oddawanie moczu, a niekiedy jego zatrzymanie, hematuria, prostatoremia (wydzielina z gruczołu krokowego), hemospermia. Typowe cechy to obniżone libido, słaba erekcja, utrudniony wytrysk, bolesny wytrysk.
Endogenna kamica gruczołu krokowego może przez długi czas przebiegać bezobjawowo. Jednak długotrwały przewlekły stan zapalny i związane z nim kalcyfikacyjne zapalenie gruczołu krokowego może prowadzić do powstania ropnia gruczołu krokowego, zapalenia pęcherza, zaniku i sklerozy tkanki gruczołowej.
Leczenie kalcyfikacyjnego zapalenia gruczołu krokowego
Niepowikłane kamienie połączone z przewlekłym stanem zapalnym gruczołu krokowego wymagają zachowawczego leczenia przeciwzapalnego. Leczenie kalcyfikacyjnego zapalenia gruczołu krokowego obejmuje antybiotykoterapię, niesteroidowe leki przeciwzapalne, fitoterapię, zabiegi fizykoterapeutyczne (terapia magnetyczna, terapia ultradźwiękowa, elektroforeza). W ostatnich latach do nieinwazyjnego niszczenia kamieni prostaty z powodzeniem stosuje się laser o niskiej intensywności. Masaż gruczołu krokowego jest zdecydowanie przeciwwskazany u pacjentów z kalcyfikacyjnym zapaleniem gruczołu krokowego.
Leczenie chirurgiczne kalcyfikacyjnego zapalenia gruczołu krokowego jest zwykle wymagane w przypadku skomplikowanego przebiegu choroby, jej połączenia z gruczolakiem prostaty. W przypadku powstania ropnia gruczołu krokowego, ropień jest otwierany, a kamienie odprowadzane wraz z ropą. Niekiedy ruchome kamienie egzogenne są przepychane przez pęcherz moczowy metodami instrumentalnymi i można je usunąć za pomocą litotrypsji. Większe kamienie stałe usuwa się przez sekcję krocza lub nadłonową. W przypadku połączenia kalcyfikacyjnego zapalenia gruczołu krokowego i BPH optymalnym sposobem leczenia chirurgicznego jest adenomektomia, TUR prostaty i prostatektomia.
Rokowanie i profilaktyka kalcyfikacyjnego zapalenia gruczołu krokowego
W większości przypadków rokowanie po leczeniu zachowawczym i chirurgicznym kalcyfikacyjnego zapalenia gruczołu krokowego jest korzystne. Powikłaniem okołocewkowego usunięcia kamieni prostaty mogą być długotrwałe nie gojące się przetoki moczowe. Nieleczone kalcyfikacyjne zapalenie prostaty może prowadzić do ropnego i sklerotycznego gruczołu krokowego, nietrzymania moczu, impotencji, niepłodności męskiej.
Najskuteczniejszym środkiem zapobiegającym powstawaniu kamieni prostaty jest zgłoszenie się do specjalisty przy pierwszych objawach zapalenia prostaty. Istotną rolę odgrywa profilaktyka STI, eliminacja czynników predysponujących (refluks moczowo-płciowy, zaburzenia metaboliczne), odpowiednia do wieku aktywność fizyczna i seksualna. Profilaktyczne wizyty u urologa i odpowiednio wczesne leczenie kamicy moczowej mogą pomóc uniknąć rozwoju kalcyfilnego zapalenia gruczołu krokowego.
