Cukrzyca typu 1
Cukrzyca typu 1 jest chorobą polegającą na zniszczeniu komórek beta trzustki, co prowadzi do bezwzględnego niedoboru insuliny i rozwoju przewlekłej hiperglikemii (wysokiego poziomu glukozy we krwi). Choroba zwykle rozpoczyna się u dzieci i młodzieży, ze szczytem w wieku 10-13 lat, ale może rozwinąć się u osób w każdym wieku, w tym u osób starszych, choć w większości przypadków choroba ujawnia się przed 40 rokiem życia.
Przyczyny cukrzycy typu 1
Istotną rolę w rozwoju cukrzycy typu 1 odgrywają predyspozycje genetyczne, jednak nie u każdej predysponowanej osoby choroba się rozwinie. Do wystąpienia choroby potrzebne są czynniki wyzwalające – infekcyjne i nieinfekcyjne czynniki środowiskowe. Pod wpływem wyzwalaczy dochodzi do uruchomienia procesów autoimmunologicznych i wytworzenia przeciwciał przeciwko własnym komórkom organizmu, w tym insulinie i komórkom trzustki, które tę insulinę produkują.
Do wyzwalaczy infekcyjnych zalicza się m.in. enterowirusy, rotawirusy, różyczkę, varicella, świnkę, wirusowe zapalenie wątroby, cytomegalię, wirus Epsteina-Barr. Wśród nieinfekcyjnych czynników wyzwalających, które mogą prowadzić do cukrzycy typu 1 u osoby predysponowanej, są składniki diety (gluten, soja, glukoza), karmienie niemowląt mlekiem krowim lub dietą mieszaną na bazie mleka krowiego, ekspozycja na metale ciężkie, azotyny/azotany, substancje toksyczne dla komórek beta. Ponadto rolę odgrywają również czynniki psychospołeczne (stres), promieniowanie ultrafioletowe oraz temperatura/sezonowość.
W wyniku procesów autoimmunologicznych dochodzi do zniszczenia komórek beta trzustki, zaprzestania produkcji insuliny i wystąpienia bezwzględnego niedoboru insuliny. Klinicznie choroba objawia się, gdy zniszczeniu ulega ponad 80% komórek beta.
Objawy cukrzycy typu 1
Cukrzyca typu 1 charakteryzuje się ostrym początkiem i szybkim postępem.
W przedklinicznym stadium choroby, kiedy objawy nie są jeszcze widoczne, w badaniach krwi wykrywa się już przeciwciała. W tym czasie stopniowo zmniejsza się masa komórek produkujących insulinę, przy czym dochodzi do rozwoju utajonych nieprawidłowości w jej wydzielaniu.
Często pojawienie się objawów cukrzycy typu 1 poprzedzone jest infekcją wirusową, stresem lub przeciążeniem organizmu łatwostrawnymi węglowodanami. Zazwyczaj po 2-4 tygodniach od infekcji wirusowej u chorego występuje suchość w ustach, nadmierne pragnienie (osoba może wypijać nawet 5 litrów wody dziennie, głównie w nocy i nad ranem), nadmierny apetyt oraz częste i obfite oddawanie moczu (do 3 litrów bezbarwnego moczu na dobę, zwykle w nocy).
Brak insuliny powoduje, że tkanki organizmu tracą zdolność do wykorzystania glukozy, gromadzi się ona we krwi (hiperglikemia), co prowadzi do pojawienia się glukozy w moczu – glukozurii. Chorobie towarzyszy ogólne i mięśniowe osłabienie, wyraźna utrata masy ciała przy prawidłowym lub zwiększonym apetycie, uczucie ciężkości w głowie, zaburzenia widzenia, świąd skóry i zapach acetonu z ust (jeśli rozwinie się stan ketoniczny).
